Być może – przed milionami lat – jednym z pierwszych uniesień intelektualnych naszych przodków był zachwyt nad pięknie rozgwieżdżonym nieboskłonem, a jednym z pierwszych pytań, które zadawali sobie już samoświadomi przedstawiciele hominidów było pytanie o Początek. Skąd się wziąłem? Okazuje się, że podobne pytanie, pytanie o Początek, bardzo proste i wydawać by się mogło oczywiste również i dzisiaj nie traci na swej aktualności:

• wiemy, na czym polega krzywizna czasoprzestrzeni i jaki jest najbardziej prawdopodobny wiek Wszechświata, ale wciąż nurtuje nas pytanie dlaczego spośród nieskończenie wielu możliwych scenariuszy rozwoju Wszechświata zrealizował się tylko ten jeden – ten, który umożliwił m.in. rozwój naszego gatunku?
• w miarę dobrze poznaliśmy zasady ewolucji biologicznej i wiemy jakie są prawidła filogenezy, ale wciąż pytamy czy możliwe jest istnienie innych form życia, niż te, które pospolicie występują na Ziemi?
• wiemy jak funkcjonuje synapsa i jakie długości fal elektromagnetycznych ma promieniowanie w tęczy, ale nie wiemy jeszcze jak „widzi” nasz mózg i jaka jest relacja między myślą, językiem i świadomością?

Zapraszamy do lektury skryptu pt.

Przyrodoznawstwo

pod redakcją Andrzeja Zykubka i Zbigniewa Wróblewskiego.

Spis treści

I. METODOLOGIA NAUK PRZYRODNICZYCH

• Dariusz Dąbek   |   Temporalność nauki | 7
• Zenon Roskal   |   Obserwacja, eksperyment, metoda naukowa | 38
• Zenon Roskal   |   Praktyka naukowa – historia i współczesność | 53

II. NAUKA O POCZĄTKU

• Monika Hereć   |   Symetrie, cykle i rytmy w przyrodzie | 68
• Jacek Golbiak   |   Modele struktury Wszechświata | 83
• Andrzej Zykubek   |   Geneza biosystemów | 96
• Zuzanna Kieroń   |   Antropogeneza | 107

III. KONSEKWENCJE ROZWOJU NAUKI

• Zbigniew Wróblewski   |   Nauka i filozofia | 123
• Józef Zon   |   Nauka i pseudonauka | 134
• Rafał Lizut   |   Nauka i technika | 153
• Zbigniew Wróblewski   |   Nauka i kultura | 162
• Marek Słomka   |   Nauka i religia | 173
• Rafał Lizut   |   Nauka i etyka | 182
• Justyna Herda   |   Nauka i estetyka | 190
• Zbigniew Wróblewski   |   Popularyzacja nauki | 202

Wstęp

Być może – przed milionami lat – jednym z pierwszych uniesień intelektualnych naszych przodków był zachwyt nad pięknie rozgwieżdżonym nieboskłonem, a jednym z pierwszych pytań, które zadawali sobie już samoświadomi przedstawiciele hominidów było pytanie o Początek. Skąd się wziąłem? Okazuje się, że podobne pytanie, pytanie o Początek, bardzo proste i wydawać by się mogło oczywiste również i dzisiaj nie traci na swej aktualności:

• wiemy, na czym polega krzywizna czasoprzestrzeni i jaki jest najbardziej prawdopodobny wiek Wszechświata, ale wciąż nurtuje nas pytanie dlaczego spośród nieskończenie wielu możliwych scenariuszy rozwoju Wszechświata zrealizował się tylko ten jeden – ten, który umożliwił m.in. rozwój naszego gatunku?
• w miarę dobrze poznaliśmy zasady ewolucji biologicznej i wiemy jakie są prawidła filogenezy, ale wciąż pytamy czy możliwe jest istnienie innych form życia, niż te, które pospolicie występują na Ziemi?
• wiemy jak funkcjonuje synapsa i jakie długości fal elektromagnetycznych ma promieniowanie w tęczy, ale nie wiemy jeszcze jak „widzi” nasz mózg i jaka jest relacja między myślą, językiem i świadomością?

Trudne problemy? No to może spróbujmy jednoznacznie wskazać czym różnimy się od innych przedstawicieli świata zwierząt. Genetyka? Metabolizm? Przewodnictwo nerwowe? Nie. A może zmysł moralny, zdolność do myślenia abstrakcyjnego i eksperymentowania? Jeśli tak, to oczywiście rodzi się pytanie jaka jest geneza naszej moralności, na czym polega rozwój nauki, dobra praktyka naukowa i relacja między obserwacją a eksperymentem?

Mimo upływu lat, znakomitego rozwoju cywilizacji i świetnej kondycji nauki nowożytnej pytamy o konsekwencje jej rozwoju, jaka jest relacja nauki do filozofii i pseudonauki, techniki i kultury, religii i etyki oraz estetyki?

Próbą odpowiedzi na wspomniane wyżej intelektualne wyzwania współczesności i, jak się wydaje, interesującą propozycją kształcenia systemowego i interdyscyplinarnego może być nowy i unikatowy w skali Polski dwustopniowy kierunek studiów realizowany w Instytucie Filozofii Przyrody i Nauk Przyrodniczych KUL pn. przyrodoznawstwo i filozofia przyrody oraz towarzyszące kwalifikacyjne studia podyplomowe.

Mamy nadzieję, że propozycja naszego opracowania daje choć wstępną orientację w problematyce przedmiotowej i metaprzedmiotowej współczesnego przyrodoznawstwa oraz jego ich filozoficznych implikacjach.

Andrzej Zykubek

Przyrodoznawstwo

pod redakcją
Andrzeja Zykubka
i Zbigniewa Wróblewskiego

Skrypt dla uczestników studiów podyplomowych w zakresie przyrodoznawstwa

Wydawnictwo KUL, Lublin 2012

© Copyright by Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

ISBN 978-83-7702-463-8

Publikacja jest dystrybuowana bezpłatnie

Projekt „Wykwalifikowana kadra szansą na lepsze jutro – studia podyplomowe i kursy dokształcające” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Przyrodoznawstwo

pod redakcją Andrzeja Zykubka i i Zbigniewa Wróblewskiego

Skrypt dla uczestników studiów podyplomowych w zakresie przyrodoznawstwa