ognitywistySekunda przestępna, czyli tajemnicza godz. 23:59:60
O występującym co cztery lata roku przestępnym słyszał prawie każdy, ale… okazuje się, że we wtorek, 30 czerwca 2015 r., dzień trwał dłużej – 23 godz. 59 minut i 60 sekund, a potem o godz. 0:00:00 rozpocznie się środa.
Ostatnio raz na kilka lat do czasu urzędowego na całym świecie jest dodawana dodatkowa sekunda, zwana sekundą przestępną (ang. leap second; występuje tu pełna analogia do nazwy roku przestępnego – ang. leap year) lub sekundą skokową, wydłużająca jedną wybraną minutę do 61 sekund. Taka dodatkowa sekunda wynika z okresowego korygowania różnicy między międzynarodową skalą czasu wyznaczaną przez zegary atomowe a czasem wyznaczanym na podstawie obserwacji astronomicznych.
Wprowadzanie sekundy przestępnej
W Polsce, a także i w wielu innych krajach świata, konieczność wprowadzenia sekundy przestępnej wynika z przynależności do grona państw akceptujących postanowienia Konwencji Metrycznej podpisanej w 1875 roku, na mocy której wprowadzono jednolity międzynarodowy system miar, obejmujący również system pomiaru i odmierzania czasu.
- Po pierwsze, w 1967 roku najwyższy organ Konwencji Metrycznej Generalna Konferencja Miar (CGPM – Conférence Générale des Poids et Mesures) oficjalnie przyjęła atomową definicję sekundy, ponieważ wykazano, że czas odmierzany przez zegary atomowe jest wielokrotnie dokładniejszy i stabilniejszy od czasu uzyskiwanego nawet z bardzo precyzyjnych obserwacji astronomicznych – wykryto liczne, nieprzewidywane przez teorię, nieregularności we wzajemnym ruchu Ziemi, Słońca i Księżyca.
- Po drugie, Międzynarodowa Unia Astronomiczna (IAU – International Astronomical Union) przyjęła zasadę dopasowywania czasu atomowego TAI (Temps Atomique International) do czasu UT1 (Universal Time) uzyskiwanego z obserwacji astronomicznych. Uzyskano w ten sposób koordynowany czas atomowy, oznaczony jako UTC (Universal Time Coordinated). Było to bardzo ważne dla tradycyjnej nawigacji morskiej oraz w prowadzeniu dokładnych obserwacji astronomicznych.
- Po trzecie, w 1975 roku Generalna Konferencja Miar zaleciła, aby podstawą do wyznaczania czasu lokalnego w poszczególnych krajach był czas atomowy UTC przesunięty zwykle o całkowitą liczbę godzin odpowiadający lokalnej strefie czasowej – gwarancja jednolitości systemów odmierzania czasu.
- Po czwarte, zgodnie z decyzją IAU od 1972 roku czas atomowy UTC jest korygowany skokowo o 1 s, aby różnica między czasem UTC a czasem UT1 nie przekroczyła wartości 0,9 s. Korekty dokonuje się na koniec ostatniego dnia grudnia lub ostatniego dnia czerwca w danym roku, a informacja o konieczności i terminie wprowadzenia sekundy przestępnej podawana jest przez IERS z kilkumiesięcznym wyprzedzeniem.
