Skąd ptaki wiedzą gdzie są?

Zjawisko sezonowej migracji ptaków budziło od wieków zainteresowanie badaczy przyrody, ale hipotezę o istnieniu  zmysłu magnetycznego u ptaków, który miał być przydatny w nawigacji postawił dopiero w 1859 r. estoński zoolog Aleks von Middendorf (1815-1894). Hipoteza te nie cieszyła się jednak popularnością aż do przełomu lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych ubiegłego wieku, kiedy to pojawiły się pierwsze obserwacyjne i eksperymentalne dowody na to,  że ptaki mają zdolność magnetorecepcji.

W ciągu ostatnich lat zostały przedstawione nowe dowody wspierających tezę, że  ptaki  posiadają wysoko-wyspecjalizowany zmysł kierunku ułatwiający im nawigację w przestrzeni. W popularnych opracowaniach nazywa się tę zdolność poznawczą ptaków zmysłem magnetycznym. Istnieją dwa modele wyjaśniające sposób działania tego zmysłu. Według pierwszego z tych modeli nawigacja jest możliwa dzięki mikroskopijnym kryształkom magnetytu, które zostały odkryte m.in. u gołębi. Drugi model wyjaśnia działanie zmysłu magnetycznego zakładając, że ptaki odczuwają pole magnetyczne  dzięki  pewnym reakcjom chemicznym, które są czułe na zmiany tego pola.

W czasie prezentacji zostaną przedstawione wyniki najnowszych badań rozwijających drugi model działania magnetorecepcji u ptaków i zostanie udzielona odpowiedź na pytanie: czy przedstawione dowody pozwalają zasadnie twierdzić, że ptaki posiadają zmysł magnetyczny?

W ramach XII Lubelskiego Festiwalu Nauki zapraszamy na wykład pt.Czy ptaki mają zmysł magnetyczny?, który wygłosi prof. dr hab. Zenon Roskal.