Trzy dni obrad, osiem wykładów plenarnych i kilkadziesiąt wystąpień w jedenastu sekcjach tematycznych i bardzo silna reprezentacja Profesorów i Doktorantów naszego Uniwersytetu. W imieniu Organizatorów zapraszamy na

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Kognitywistycznego

który odbędzie się w dniach 22-24 września 2016 r. w Białymstoku.

[quote align=”center” color=”#999999″]Głównym celem XI Zjazdu Polskiego Towarzystwa Kognitywistycznego jest wieloaspektowa analiza problemu integracji badań prowadzonych w różnych subdyscyplinach współczesnej kognitywistyki, takich jak sztuczna inteligencja, neurokognitywistyka, psychologia poznawcza, językoznawstwo kognitywne, logika kognitywna, antropologia kognitywna, kognitywistyka społeczna, filozofia umysłu, epistemologia. Kognitywistyka, jako interdyscyplinarny obszar badawczy, sięga po metody, narzędzia i pojęcia wielu dziedzin nauki. Pojawiają się fundamentalne pytania: Co stanowi o jedności przedmiotowej i metodologicznej kognitywistyki? Czy i jakiego rodzaju jedność jest w tym wypadku osiągalna?[/quote]

Sekcje tematyczne na XI Zjeździe Polskiego Towarzystwa Kognitywistycznego

• Sekcja Sztucznej Inteligencji
• Sekcja Neurokognitywistyki
• Sekcja Psychologii Poznawczej oraz Kognitywna psychologia rozwojowa
• Sekcja Logiki Kognitywnej
• Sekcja Badań nad Językiem i Poznaniem
• Sekcja Kognitywistyki Społecznej
• Sekcja Badań nad Świadomością
• Sekcja Teorii Informacji i Komunikacji
• Sekcja Ewolucji Umysłu i Poznania
• Sekcja Epistemologii i Filozofii Umysłu
• Sekcja Antropologii Kulturowej

Reprezentacja Profesorów i Doktorantów naszego Uniwersytetu na XI Zjeździe Polskiego Towarzystwa Kognitywistycznego

[accordion]
[acc_item title=”Piotr Francuz – Piękno zoperacjonalizowane. Studium z zakresu empirycznej estetyki. Wykład plenarny“]

Piotr Francuz – Piękno zoperacjonalizowane. Studium z zakresu empirycznej estetyki. Wykład plenarny

we współpracy z

Paweł Augustynowicz, Natalia Kopiś, Anna Szymańska, Tomasz Jankowski
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II (Lublin)

Marcin Kołodziej, Remigiusz Rak, Andrzej Majkowski
Politechnika Warszawska (Warszawa)

Celem prezentowanych badań jest poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, jakie proce-sy umysłowe aktywizuje ocena estetyczna obrazu malarskiego oraz na podstawie jakich danych percepcyjnych jest ona dokonywana. 44 osoby badane (eksperci w dziedzinie sztuk wizualnych i nowicjusze, kobiety i mężczyźni w wieku 21-27 lat) oglądały 8 obrazów figuratywnych (wyselekcjonowanych z ponad 400) i oceniały je pod względem estetycznym (na 5-punktowej skali). Następnie miały one za zadanie obejrzeć te obrazy jeszcze kilkukrotnie ze względu na to: (1) jakie wywołują w nich emocje i uczucia, (2) które elementy oglądanych obrazów uważają za najważniejsze, (3) jak, ich zdaniem, najlepiej wyrazić sens danego obrazu za pomocą tytułu, (4) w czym tkwi tajemnica dzieła, (5) dlaczego artysta wybrał dany moment na przedstawienie namalowanej sceny oraz (6) czy przedstawione sceny na obrazach wydają się osobom badanym szczególnie bliskie. Obrazy i pytania były eksponowane losowo. Podczas oglądania obrazów rejestrowano ruch gałek ocznych.

Z jednej strony interesowało nas to, czy można wyjaśnić aktywność okoruchową towarzyszącą oglądaniu obrazów pod kątem ich oceny estetycznej, aktywnością okoruchową towarzyszącą oglądaniu tych obrazów w poszukiwaniu w nich źródeł emocji, tajemnicy czy głębszego sensu, zawartych w sześciu wymienionych zadaniach. Dane okoruchowe zostały poddane analizie wielopoziomowej. Stwierdzone przez nas zależności ujawniają, że za odpowiedzią na pytanie o preferencję estetyczną kryją się odpowiedzi na inne pytania, wśród których odpowiedź na pyta-nie o tajemnicę jest szczególnie ważna.

Z drugiej strony interesowało nas to, na podstawie jakich fragmentów oglądanych scen na obrazach jest dokonywana ich ocena estetyczna. Wiadomo już na podstawie wyników licznych badań, że oglądanie obrazów jest fragmentaryczne. Nie wiadomo natomiast, na podstawie których części obrazu ostatecznie dokonywana jest jego ocena estetyczna. Na podstawie rozkładu punktów fiksacji wzroku na każ-dym obrazie oddzielnie wyznaczono obszary zainteresowania (skupienia) za pomocą metody EM (Expectation–Maximization algorithm). Dane w ramach poszczególnych skupień poddano analizom regresji. Ich celem było uzyskanie odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu własności punktów fiksacji wzroku na obrazie skupione wokół określonych obszarów zainteresowania wyjaśniają ocenę estetyczną całego obrazu. Wyniki badania wyraźnie wskazują na najbardziej predyktywne części obrazu, które często bynajmniej nie są intuicyjnie oczywiste.

Wyniki badań są przedmiotem szerszej dyskusji, dotyczącej zarówno rozumienia pojęcia piękna, jak i problemów metodologicznych związanych z projektowaniem i realizacją badań empirycznych w obszarze estetyki, psychologii i historii sztuki.

[/acc_item]
[acc_item title=”Arkadiusz Gut – Kulturowe ucieleśnienie kompetencji czytania w umyśle (mindreadingu)“]

Arkadiusz Gut – Kulturowe ucieleśnienie kompetencji czytania w umyśle (mindreadingu)

Kognitywna zdolność czytania umysłu (mindreading) była standardowo ujmowana jako kompetencja poznawcza, niezależna od odmienności kulturowych i językowych, w jakich się przejawia i w jakich jest nabywana. Od kilkunastu lat, dzięki licznym kognitywnym badaniom porównawczym (Lillard 1998; Liu i inni 2008; Wellman 2006; Tomasello 1999; Nelson 2005), czy – w szerszym planie – dzięki studiom dotyczących zróżnicowań kulturowych w sferze w epistemicznych i moralnych sądów i intuicji (Nizbett 2001, 2003, Weinberg, Stich i inni 2001; Nichols 2011) trend rozważań ulega odwróceniu.

W wystąpieniu przeanalizuje obszary badań pokazujące różnice rozwojowe w dziedzinie odczytywania stanów mentalnych przez dzieci z Chin, Hong Kongu, USA i Kanady i Polski (Naito 2004;Wellman 2000; Liu 2008, Gut 2015). Następie odniosę się do wpływu konkretnego języka jako modyfikatora w wykonywaniu zadań powiązanych z rozumieniem stanów mentalnych. Dokonam porównania badań w języku chińskim, w którym liczne terminy przekonaniowe posiadają odmienne konotacje epistemiczne: (1) xiang,; (2) yiwei, (3) dang (Lee K., Olson 1999) z badaniami w języku polskim. Następnie, pokażę pilotażowe wyniki z badań porównawczych przeprowadzonych metodami ankietowymi odnośnie rozumienia takich pojęć jak „umysł” i „dusza”.

[/acc_item]

[acc_item title=”Zbigniew Wróblewski – „Duch”- „dusza” – „umysł”. Analiza porównawcza wybranych słów-kluczy w polskim języku religijnym“]

Zbigniew Wróblewski – „Duch”- „dusza” – „umysł”. Analiza porównawcza wybranych słów-kluczy w polskim języku religijnym

Przedmiotem referatu jest analiza porównawcza słów-kluczy odnoszących się do sfery mentalnej i duchowej, zawartych w tekście „Katechizmu Kościoła katolickiego”, który stanowi oficjalną wykładnię doktryny katolickiej. Wybrane źródło analiz językowych dostarcza ponadkulturowego (uniwersalnego) systemu pojęciowego, który jednocześnie jest wyrażony w kilkudziesięciu językach naturalnych, wprowadzających specyficzne treści do tego sytemu.

Głównym celem tych analiz jest wydobycie zakorzenionej w języku polskim elementarnej wiedzy antropologicznej i przebadanie, w jakim zakresie jest ona kulturowo zależna, a w jakim uniwersalna. Zaproponowane analizy są przeprowadzone w ramach koncepcji uniwersaliów językowych i pojęciowych Anny Wierzbickiej, i są fragmentem badań porównawczych, zaprojektowanych dla języka polskiego i chińskiego.

[/acc_item]

[acc_item title=”Małgorzata Charęzińska – Dziecięce teorie umysłu Boga“]

Małgorzata Charęzińska – Dziecięce teorie umysłu Boga

Nabywaniem przez dzieci wiedzy na temat własności Boga wyrasta z szerszego nurtu teoretycznego, jakim są dziecięce teorie umysłu. Zdolność do rozumienia nad-zwyczajnych (ponadnaturalnych) zdolności umysłu wywodzi się z wczesnego dzieciństwa. Jest powiązana z rozwojem rozumienia zwyczajnych, ludzkich zdolności umysłowych. Z uwagi na specyficzny przedmiot badań psychologicznych, jakim jest zarówno istota i przymioty Boga jak i dziecięce teorii umysłu, podjęcie badania tych dwóch zmiennych wymaga odpowiednich narzędzi oraz osadzenia w odpowiednich koncepcjach teoretycznych. W niniejszym referacie, który ma charakter teoretyczny przedstawiony zostanie przegląd stanu dotychczasowej wiedzy oraz perspektyw dalszych badań z tego zakresu. W pracy przedstawione zostaną podstawowe pojęcia, metody badawcze, koncepcje teoretyczne oraz najważniejsze wnioski z dotychczasowych badań z pogranicza psychologii rozwojowej, kognitywistyki i psychologii religii.[/acc_item]

[acc_item title=”Monika Chylińska – Inne umysły jako kontrfakty”]

Monika Chylińska – Inne umysły jako kontrfakty

W swoim wystąpieniu przedstawię wyobraźnię kontrfaktyczną (zwaną też myśleniem lub rozumowaniem kontrfaktycznym) jako potencjalny fundament umysłowy ludzkiej kompetencji w zakresie mindreadingu (Premack & Woodruff 1978, Gut 2015). Zgodnie z analizami Thomasa Suddendorfa (2013) zdolność do rozpatrywania kontrfaktycznych – możliwych, ale też i mało prawdopodobnych – stanów rzeczy stanowi swoisty ewenement ewolucyjny i może być kluczem do zrozumienia wybranych ludzkich kompetencji poznawczych. Jego zdaniem to właśnie wyobraża-nie sobie różnorodnych alternatywnych scenariuszy, ale także – dodatkowo – dążenie do „łączenia ze sobą naszych scenopisarskich umysłów” (to link our scenario-building minds together; s. 216) są dwiema jakościowo odrębnymi własnościami ludzkiego poznania, które miałyby odróżniać świat ludzi od świata zwierząt.

W proponowanej tutaj analizie będę chciała pójść o krok dalej i pokazać, że obie te kompetencje są ze sobą spokrewnione i że mogą być symultanicznie fundowane przez jedną bazową zdolność umysłową, którą nazwałabym najogólniej wyobraźnią kontrfaktyczną (Byrne 2005). Wprowadzenia do tego typu dociekań dokonali już wcześniej inni badacze (Harris 2000; Lillard 2001), zaś uzasadnienia dla ich pogłębienia dostarczać może m.in. analiza funkcjonowania dzieci z autyzmem, które miałyby problemy nie tylko w „łączeniu ze sobą umysłów”, ale także i w „scenopisarstwie” – w wymyślaniu kontrfaktycznych stanów rzeczy (Craig & Baron-Cohen 1999).

[/acc_item]

[acc_item title=”Anna Dutkowska – Absolutyzacja adaptacyjnego charakteru racjonalności praktycznej na tle współczesnych badań porównawczych”]

Anna Dutkowska – Absolutyzacja adaptacyjnego charakteru racjonalności praktycznej na tle współczesnych badań porównawczych

W filozofii umysłu racjonalność jest postrzegana jako wymóg spójności ludzkiej tożsamości. Bez racjonalności nie możemy mówić o podmiocie działającym, o czym świadczą chociażby rozważania na temat tego, jak bardzo racjonalna musi być istota, aby była podmiotem. Wraz z rozwojem badań porównawczych z zakresu etologii poznawczej coraz częściej, także na gruncie dociekań filozoficznych, pojawia się pytanie o racjonalność działania istot pozaludzkich. Racjonalność przysługująca istotom nieposługującym się językiem pojawia się chociażby jako jedna z głównych tez w pracach Bermudeza. Wyróżnione przez niego poziomy racjonalności wydają się jednak być tworami sztucznymi, zwłaszcza, że sam autor zwraca uwagę, iż poziom 0 w gruncie rzeczy nie jest stricte poziomem racjonalności, lecz jest poziomem wyjściowym dla jej bardziej rozwiniętych form. Można odnieść wrażenie, że filozof na siłę próbuje wykazać ewolucyjną ciągłość tej funkcji umysłu, jak gdyby była ona adaptacją od zarania dziejów występującą w świecie organizmów żywych. Jednak wytworem procesów ewolucyjnych nie są jedynie adaptacje. Racjonalność mogła

powstać jako efekt uboczny adaptacji, tzw. pendentyw, czy też cecha korzystna po-wiązana z adaptacją, tzw. egzaptacja. Przy takiej interpretacji można uniknąć niepotrzebnego poszerzania zakresu tego terminu, przy równoczesnym uwzględnieniu paradygmatu ewolucyjnego w wyjaśnianiu funkcji umysłu. Ponadto, takie ujęcie pozwala zrozumieć, dlaczego racjonalność jest unikatową cechą ludzką, kierującą zachowaniem niektórych przedstawicieli naszego gatunku, obok ewolucyjnych mechanizmów psychicznych odpowiedzialnych za większość naszych zachowań.

[/acc_item]

[acc_item title=”Robert Mirski – Kultura, język i teoria umysłu w paradygmacie teorii systemów”]

Robert Mirski – Kultura, język i teoria umysłu w paradygmacie teorii systemów

Niniejszemu referatowi przyświecają dwa cele. Po pierwsze, przedstawienie obecnego stanu badań nad relacją języka i umiejętności czytania w umyśle. Po drugie, teoretyczna dyskusja stopnia zależności teorii umysłu od czynników językowych i kulturowych. W ramach realizacji pierwszego celu zostaną zaprezentowane wyniki dotychczasowych badań z różnych środowisk językowych, demonstrujące następujące płaszczyzny wpływu języka na teorię umysłu: semantyka i syntaktyka, reprezentacyjna funkcja języka, język rodziców, oraz ideologia języka i szerszy kontekst kultu-rowy (Mayer, Trauble 2012; Wellman et al. 2006, 2011; Kobayashi et al. 2006; Perez-Zapata et al. 2016; Tafreshi, Recine 2016; Pyers, Senghas 2009; Villiers, Villiers 2014). Realizując drugi cel wystąpienia, zaprezentowana zostanie interpretacja wyników w ramach przybierającego w sile paradygmatu teorii systemów (Nelson 2007; Carpendale, Lewis 2007). Perspektywa systemowa godzi w uniwersalistyczne założenia alternatywnych teorii, dostarczając jednocześnie spójnego opisu zaprezentowanych wyników, oraz umożliwia rozszerzenie przyszłych badań na wszystkie grupy wiekowe. W rezultacie, referat jest argumentacją na rzecz potrzeby porzucenia uniwersalizmu teorii umysłu i pracy w ramach paradygmatu systemów w dalszych badaniach psychologii poznawczej zaangażowanej w badanie kulturowego wymiaru rozwoju.

[/acc_item]

[acc_item title=”Paulina Wiejak – O relacji między teorią umysłu a metaforą”]

Paulina Wiejak – O relacji między teorią umysłu a metaforą

Porównania i metafory wymagają od użytkowników języka posiadania zdolności dostrzegania podobieństw w rzeczach niepodobnych. Okazuje się, że jest to skomplikowany proces, na którego możliwość składa się wiele umiejętności. Przede wszystkim, dana osoba musi dysponować odpowiednio dużym zasobem słownictwa i umiejętnościami semantycznymi, by uchwycić owe podobieństwa. U osób ze zdiagnozowanym stopniem autyzmu bardzo często występuje upośledzenie językowe, które najczęściej jest też związane z brakiem teorii umysłu i powoduje, że osoby autystyczne mają częściowe trudności lub w ogóle nie są w stanie rozumieć porów-nań i metafor.

W swoim referacie chcę przedstawić badania Franceschi Happé, a także ich krytykę i oparte na tej krytyce badania Courtenay Frazier Norbury. Obie panie stawiają tezę, że posiadanie teorii umysłu w istotny sposób wpływa na zdolność rozumienia metafor, jednakże akcentują w swoich badaniach różne momenty tej tezy.

W swoim referacie postaram się sprecyzować, jakie dokładnie zdolności umożliwiają rozumienie i tworzenie metafor oraz odpowiedzieć na pytanie, co teoria umysłu wnosi do naszej wiedzy o metaforze.

[/acc_item]
[/accordion]