W poprzednim artykule – https://kognitywistyka.kul.pl/efekt-sieciowy-czym-jest-i-jakie-sa-jego-typy/ opisałem czym jest i jaką siłę może wnosić dobrze rozpoznany i zaimplementowany efekt sieciowy. Zaprezentowałem również rysunek pokazujący jakie są współcześnie rozpoznawane rodzaje i typy efektów sieciowych. W dzisiejszej publikacji przybliżę właściwości poszczególne właściwości i zastosowania konkretnych efektów.

Bezpośrednie efekty sieciowe

Pierwsza kategoria efektów czyli efekty bezpośrednie, na mapie zaznaczona niebieskimi odcieniami. Najsilniejsze w działaniu i najprostsze w stosowaniu można przytoczyć tu przykład: zwiększenie wykorzystania jakiegoś produktu prowadzi do bezpośredniego wzrostu wartości tego produktu dla użytkowników. Ten rodzaj efektu został zauważony jako pierwszy, aż w 1908 roku. Prezes spółki AT&T Theodore Vail zauważył jak trudno było innym firmom telefonicznym konkurować z jego przedsiębiorstwem, gdy w danej lokacji posiadali więcej klientów. Zaznaczył to spostrzeżenie w raporcie rocznym dla udziałowców i napisał te słowa.
“Dwa systemy wymiany w tej samej społeczności nie mogą być trwałe. Nikt nie używa dwóch łączy telefonicznych jeśli może połączyć się z kimkolwiek chce z wykorzystaniem tylko jednego łącza.”.
Vail zauważył, że wartość AT&T była zgromadzona głównie w ich sieci, nie w technologii odbiorników telefonicznych. Za tamtych czasów było to rewolucyjne odkrycie. Pokazało między innymi, że nawet jeśli nowy model telefonu technicznie bił na głowę starsze wersje, nikt nie będzie używał nowego telefonu jeśli nie będzie miał możliwości telefonowania do przyjaciół i rodziny. Innymi słowy, lepszy produkt nie jest w stanie zastąpić wartości jaką daje sieć. Nowy uczestnik musiałby osiągnąć porównywalny efekt sieciowy, aby realistycznie mieć siłę na walkę ze starym systemem. Według Vaila
“Telefon bez połączenia do drugiego końca linii przesyłowej, nie jest nawet zabawką czy sprzętem naukowym. Jest to jedno z najbardziej bezużytecznych rzeczy na świecie. Jego znaczenie zależy od połączenia z innymi odbiornikami, i wzrasta z liczbą połączeń.”.

Warto zaznaczyć, że termin “efekt sieciowy” pojawił się znacznie później po publikacji Vaila.

72 lata po pierwszej publikacji Vaila na temat bezpośredniego efektu sieciowego, twórca standardu Ethernet Robert Metcalfe, zabrał twierdzenie o krok dalej proponując to, że wartość sieci jest proporcjonalna do kwadratu liczby podłączonych użytkowników (n^2) – koncept ten znany jest dzisiaj jako prawo Metcalfe’a .

Poniższa grafika ilustruje podstawową koncepcję bezpośredniej sieci jaką opisał Metcalfe:
Każdy nod w sieci połączony jest z każdym innym nodem, jak pokazane na diagramie powyżej. Każdy dodatkowy nod, daje nowe połączenie dla wszystkich znajdujących się w sieci nodów, dzięki czemu liczba nowych połączeń zwiększa się jako kwadrat ilości nodów (n*2). Dopóki wartość sieci jest proporcjonalna do jej gęstości, każdy dodatkowy nod dodaje do sieci wartość w tempie geometrycznym.

W 2001 na MIT naukowiec imieniem David Reed poszedł nawet dalej twierdząc, że prawo Meracalfe’a w rzeczywistości zaniża wartość sieci. Wskazał on, że wewnątrz dużej sieci mogą tworzyć się mniejsze, ciaśniejsze sieci np.: zespół piłkarski wewnątrz uniwersytetu, rodzeństwo wewnątrz sieci rodzinnej.

Sieć bezpośrednia z grupami lokalnymi

Połączenia takie i możliwość do tworzenia podgrup, pozwoliło na głębsze zaangażowanie się w sieć i dało więcej sposobów na korzystanie z niej. Reed twierdzi, że dzięki temu prawdziwa wartość sieci będzie wzrastać wykładniczo (n^2) w porównaniu do liczby użytkowników, efekt ten zwany jest obecnie prawem Reeda.

Szczegółowo na temat powyższych praw można debatować na uniwersytetach, ale dla przedsiębiorców dostarczają one namacalne wyniki do wykorzystania w swoich operacjach. Efekty sieciowe są prawami nauki

Fizyczny (bezpośredni)

Fizycznymi bezpośrednimi efektami sieciowymi są połączenia, które prowadzone są w świecie rzeczywistym pomiędzy węzłami (ang. nodes) (np. telefonami lub skrzynkami telefonicznymi), a także za fizycznymi połączeniami są kable przesyłowe. Sieć, którą teraz opisuję jest najbardziej odpornym typem efektu sieciowego, ponieważ skupia w sobie nie tylko efekty bezpośrednie, ale także zawiera w sobie efekt skali i osadzenie (w świecie fizycznym). Konkurencja z firmami, które działają w obszarze fizycznych efektów sieciowych wymaga wielkiego nakładu środków kapitałowych, ludzkich i sprzętowych.

Drogi, tory, linie wysokiego napięcia, kanalizacja, gazociągi, kable i szerokopasmowy internet są przykładami biznesów bezpośrednich fizycznych efektów sieciowych. W gruncie rzeczy większość sieci fizycznych działa na zasadzie zwycięzca bierze wszystko co prowadzi do monopolizacji i w docelowo zostaje znacjonalizowane.

Najlepszym dowodem tego, że sieci fizyczne są silnie odporne jest to, że tak wiele z nich ma słabe lub poniżej przeciętnej usługi, a mimo to pozostają dalej liderami rynku.

Protokoły (bezpośrednie)

Protokołowe efekty sieciowe tworzą się wtedy, gdy określane są standardy komunikacyjne lub komputerowe i wszystkie węzły mogą być połączone siecią, która obsługiwana jest protokołem. Sieć Bitcoin i Ethereum to świeże przykłady protokołów sieciowych. Ethernet jest kolejnym, bardziej tradycyjnym przykładem modelu protokołowego efektu sieciowego niż blockchain czy hyper ledger.

Raz, gdy protokół zostanie adoptowany jest bardzo trudny do zastąpienia. Zauważmy mimo, że są lepsze, nowsze rozwiązania od faxu czy protokółu TCP/IP to dalej te dwa są w użyciu. Zazwyczaj tworzenie protokołu nie przynosi najwięcej wartości jak to jest z innymi bezpośrednimi efektami sieciowymi. Dystrybucja wartości w protokole może być zmieniona jeśli twórca protokołu może zachować własność znacznej wartości tokenów w sieci pozwalającej na tokeny lub utrzymuje centralną kontrolę nad adresami, identyfikacją, portfelami, nazwami lub priorytetyzacją. Sukces takiej strategii jest mniej zależny od technologii, a bardziej od marketingu, projektowania społeczeństw i wyboru nisz rynkowych. Dlatego technologia VHS pokonała Betamax’a mimo tego, że Betamax był lepszym standardem. Dlatego też Bitcoin został “królem” rynku mimo tego, że są kryptowaluty, które są mniej kosztowne i cały ich system jest złożony w prostszy sposób.

Sieci do użytku własnego (Bezpośrednie)

Sieci te mają dwie wyróżniające się cechy. Pierwsza jest taka, że użytkownicy – identyfikatory osobowe połączone są często nazwami użytkowników wraz z ich prawdziwymi nazwiskami np. jak to jest w Facebook Messenger. Drugą cechą jest to, że są podstawą do codziennego życia osobistego lub zawodowego użytkowników.

Ludzie korzystają z sieci użytku własnego do komunikacji i angażowania się w swoich osobistych sieciach, tak więc bycie poza siecią lub nie znajdować się w sieci może być psychicznie bolesne. Postanowienie o wyjściu z sieci może znacząco ograniczyć codzienne życie i może istotnie zaszkodzić osobistym lub zawodowym relacjom.

Sieci osobiste (Bezpośrednie)

O osobistych/personalnych/społecznościowych efektach sieciowych mówimy wtedy, kiedy tożsamość lub reputacja człowieka łączy się z jakimś produktem lub usługą. Często osoby w sieci personalnej zostają zachęcone przez ludzi, których znają w prawdziwym życiu. Jeśli osoby, które znasz z prawdziwego świata, wszystkie używają tego samego produktu w celu podniesienia swojej rozpoznawalności i reputacji, w tym momencie jeśli dołączenie do sieci jest dla nas dużą wartością dodaną.

Osobiste sieci obejmują tożsamość i wizerunek człowieka, łączenie takich person użytkowników z innymi personami użytkowników. Każdy potencjalny nod reprezentuje oba końce łącza potencjalnego odbiorcę treści jak i potencjalnego producenta treści dla wszystkich innych użytkowników sieci. Ten rodzaj sieci różni się od sieci do użytku własnego na dwa główne sposoby. Sieć z poprzedniej sekcji najczęściej wykorzystujemy, gdy chcemy załatwić jakąś sprawę – jest tu dużo wartości praktycznej dla użytkownika. Po drugie sieci te bardziej używane są do prywatnej niż publicznej komunikacji.

W sieciach osobowych zachodzi mniejsza szansa na powstanie wewnątrz zjawiska wirusowości i jeśli przestalibyśmy ich używać nie wpłynęłoby to znacząco na nasze życie. Sieci społecznościowe takie jak Facebook, Twitter czy Linkedin nie są podstawą w naszym codziennym życiu. Jednakże sieci społecznościowe są bardzo silne. Chociażby dlatego, że nie idziesz i nie dołączasz do innej sieci łączącej znajomych lub profesjonalistóœ jeśli są oraz jesteś na Facebooku czy Linkedin. Jest też prawdą, że możesz przestać używać obu i żyć dalej bez utraty wartości w społeczeństwie.

Widzimy jaka jest różnica jeśli wyślemy do bliskiej osoby wiadomość o treści “Nie zapomnij odebrać mamy z lotniska” od umieszczenia postu na naszych social mediach na temat odwiedzin mamy. W obu przypadkach Twoja tożsamość połączona jest osobiście z komunikatem i odbiorcami. Pierwsza informacja potrzebną wiadomością prywatną, druga jest publiczną wiadomością, którą dobrze mieć.

Społeczny efekt sieciowy wyłania się z naszych wewnętrznych, plemiennych impulsów, które kierują nas do budowania więzi z innymi. To te impulsy zmuszają ludzi do dołączenia i trzymania się sieci (np. Facebook, Linkedin lub nawet religie czy ideologie) ponieważ ich przyjaciele, współpracownicy, sąsiedzi są także częścią sieci.

Sieci rynkowe (Bezpośrednie)

Sieci te łączą w sobie aspekty sieci osobistych, ale nacisk kładzie się na transakcje jak na tradycyjnym targowisku. Zazwyczaj sieci rynkowe tworzone są przez wciągnięcie ludzi, firm, które już istnieją w prawdziwym życiu. Zauważmy, że efekt zachodzący w tej sieci jest efektem bezpośrednim ponieważ relacje między użytkownikami odbywają się wprost.

Podsumowanie

Jak widzimy efekty sieciowe są naszą codziennością i nie sposób się od nich uwolnić. W kolejnym artykule opiszę następne rodzaje efektów dwustronne i techniczne.

Źródła:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Prawo_Metcalfe%E2%80%99a

https://medium.com/protium-digital/https-medium-com-protium-digital-what-are-network-effects-4f1ec159b6

https://www.nfx.com/post/network-effects-manual